Stemmen
Vergaderen brengt met zich mee dat besluiten moeten worden genomen, liefst met draagvlak binnen de groep. Hoe doen we dat, als we als groep verdeeld zijn over ‘ja’ en ‘nee’? Dat is een vraag, die wellicht wat vaker mag worden gesteld. Niet iedereen is zich ervan bewust dat ‘de meeste stemmen gelden’, waar ten langen leste (vaak na de zoveelste oeverloze discussie) toe besloten wordt, niet per se leidt tot een democratisch besluit. Waarom niet? Dat lijkt toch op ‘stemmen’, en stemmen is toch bij uitstek democratisch? Een goede vraag is hier wellicht wat democratisch is (en wanneer iets dat níet is).
Het volk
Letterlijk betekent democratie dat ‘het volk heerst’. Maar wanneer mag je spreken van ‘het volk’? Tien wolven kan ‘het volk’ zijn, tien lammetjes evenzo. Maar wat als ‘het volk’ bestaat uit zeven wolven en drie lammetjes? Wat als het volk bestaat uit een zilverrug gorilla, vier kleinere gorilla’s, een tijger en een vis? Wat als het volk bestaat uit drie mensen die onderbouwde, goed doordachte argumenten hebben, vier die vooral ergens bang voor zijn en drie die vooral ergens hevig naar verlangen, zonder dat ze pas op de plaats hebben gemaakt om zich eens rustig in het object van hun angst of verlangen te verdiepen? Hoe doe je een divers ‘volk’ recht in de besluitvorming, als duidelijk wordt dat ‘de meeste stemmen gelden’ niet per se leidt tot een besluit waarvan oprecht verwacht mag worden dat ieder zich erachter schaart? Hoe vermijd je wat ook wel ‘de tirannie van de meerderheid’ wordt genoemd?
Een antwoord is misschien: door de alternatieven te onderzoeken. Samen, waarbij iedereen wordt gehoord en elk argument (zichtbaar!) wordt verzameld en gewogen. Democratie gaat misschien wel vooral over echte inspraak. Kunnen zeggen wat belangrijk voor je is en erop kunnen vertrouwen dat dat oprecht en zorgvuldig wordt meegewogen. Dan nog, is het natuurlijk mogelijk dat het komt tot een tweesprong. Kun je dan nog steeds iets anders doen, dan het gewraakte stemmen voor of tegen Besluit X?
Vertragen, vragen, luisteren, dragen
Misschien kan aan Besluit X iets veranderd worden, waardoor de tijger nog wat wil opschuiven richting het meest gedragen alternatief. Misschien kan voor de vis iets worden ingebouwd (‘we zorgen sowieso voor genoeg water’) waardoor ook de vis ‘ja’ kan zeggen tegen het voorstel waar de meesten het in zien zitten. Misschien kunnen we elkaar bevragen: Wat heb jij nodig om een stapje dichter naar besluit X te komen? Wat zou jou helpen om minder bang te zijn voor Y, als X het wordt? Wat kunnen we veranderen om ‘verlangen Z’ hierin een goede plaats te geven? Misschien kunnen we het eens echt proberen. Misschien kunnen we het gewoon leren. Vertragen. Vragen. Luisteren. Dragen.
Geïnspireerd door het lezen van bijdragen van en over ‘Deep Democracy’